PRZESTRZEŃ I TERAKCJI/INTERACTION SPACE | Wystawa dzieł prof. Zbigniewa Romańczuka
otwarta do 29.10.2014 r. | 022
DOM ARTYSTY PLASTYKA | MAZOWIECKA 11A | WARSZAWA

Najnowsze prace Zbigniewa Romańczuka stanowią przykład poszerzania pola malarstwa za pomocą zastosowania technologii cyfrowej w kształtowaniu struktury przedstawieniowej obrazu i techniki jego wytworzenia. Odzwierciedlona zostaje w nich złożoność współczesnego świata, w którym wielość form obrazowania nieuchronnie zmierza w kierunku dominacji cyfrowych technik reprodukcji, przetwarzania i kreowania obrazów.
W dobie digitalnej rewolucji ikonicznej malarstwo jawić się może jako relikt dawnego, nawet "przedanalogowego" systemu produkcji przedstawień. Niemniej jednak dla Zbigniewa Romańczuka stanowi ono wciąż podstawową formę ekspresji twórczej, choć jego podejście do malarskiej materii ewoluuje permanentnie. Dzieła artysty swoją genezę mają w dotychczasowym malarskim procesie myślowego konstruowania obrazu, technologiczne zapośredniczenie sprawia jednak, że stanowią one swoistą wyprawę poza malarstwo w stronę malarskości obrazu cyfrowego. Hybrydyczność procesu twórczego objawia się w zestawieniu tradycyjności artefaktu - blejtram i płótno - z nowymi technologiami - grafiką komputerową i drukiem cyfrowym - jako narzędziami edycji i wytworzenia obrazu.
Dotychczasowy ekspresyjny malarski idiom artysty, którego istotę stanowi swoboda dynamicznego połączenia kolorów i kształtów, w zetknięciu z cyfrowym medium edycji obrazu uporządkowany zostaje w system geometrycznych form barwnych. Procesy obrazowe warunkowane są właściwościami strukturyzacji barwnej materii malarskiej na podstawie zapisu cyfrowego, będącego rodzajem formalnego języka, za którego pomocą tworzony jest komunikat wizualny, stanowiący zapis relacji pomiędzy kształtem i wielkością modułu a barwą, dynamiką układów, zmiennością rytmów i proporcji między formami, zastosowanymi połączeniami kolorystycznymi. Wykorzystanie w procesie twórczym technologii cyfrowej umożliwia ukształtowanie struktury obrazu według geometrycznych podziałów płaszczyzny w oparciu o moduły kwadratów, prostokątów i kół, harmonii i dysharmonii elementów, ich proporcjonowania i równoważenia oraz wielokrotności powtarzania form graficznych. Zestawienia prostokątnych modułów eksplorują pole wzajemnego oddziaływania plam barwnych i ich emocjonalnego oddziaływania na widza.
W kilku pracach rytmiczna intensyfikacja impulsów wizualnych poprzez kontrastowość kolorów wybranych przez artystę powoduje wrażenie wibrowania powierzchni obrazowej, efektu zbliżonego do działań twórców op-artu. W monochromatycznej kolorystyce utrzymane są natomiast obrazy "pikselowe", zbudowane z najmniejszych elementów formotwórczych elektronicznej tekstury obrazu. Nieprzejrzystości obrazu cyfrowego przeniesionego w obszar materii malarskiej towarzyszy tutaj wizja ukrytego, podlegającego nieustannym przeobrażeniom, wnętrza obrazu, złożonego z tych malutkich cząsteczek - pikseli. Pikselowa siatka, kratownica, wyznaczająca geometryczny podział płaszczyzny obrazu bliska jest ideowym koncepcjom i doświadczeniom neokonstruktywizmu oraz malarstwa systemowego, nawiązuje do teorii i praktyki artystycznej hard edge, minimalizmu oraz współczesnego design'u. Przede wszystkim budzi jednak konotacje z nurtem neoabstrakcyjnej geometrii (neo-geo) przypadającym na lata 80-te ubiegłego wieku nazywane swoistym (postmodernistycznym) renesansem sztuki geometrycznej. (M. Auping, Abstraction. Geometry. Painting ? Selected Geometric Abstract Painting In America Since 1945, Albright-Knox Art Gallery, New York 1989, s. 18)
W aktualnych działaniach artystycznych Zbigniew Romańczuk zdecydowanie odchodzi od charakterystycznej dotąd w jego twórczości inspiracji otaczającą rzeczywistością na rzecz eksperymentu z cyfrową obróbką form graficznych. Ta tendencja zdaje się pogłębiać w jego ostatnich pracach, niemniej spoiwem łączącym całokształt dorobku artysty niezmiennie pozostaje eksplorowanie malarstwa jako formy ekspresji twórczej. Stąd wykorzystanie nowych mediów postrzegam jako kolejną próbę "mocowania się" z malarstwem jako sztuką tworzenia obrazu. Za ich pomocą Zbigniew Romańczuk kontynuuje proces - powiadając za Piotrem Zawojskim - "emancypowania czystej wizualności". (P. Zawojski, Sztuka obrazu i obrazowania w epoce nowych mediów, Oficyna Naukowa, Warszawa 2012, s. 27) To ona sama stanowi dlań nadrzędną wartość, stając się treścią przekazu odwołującego się do zmysłowego odbioru, nieobciążonego siatką kulturowych czy też dyskursywnych odniesień. Intensywność tych działań przeniesiona została w przestrzeń prezentacji omawianych prac w trakcie wystaw.
Artysta eksplorował neutralność powierzchni wystawienniczej, anektując ściany galerii oraz wprowadzając własną logikę prezentacji, w której przedmiotom użytkowym nadane zostało znaczenie komplementarne do prezentowanych obrazów. Widz został umieszczony wewnątrz relacyjnej struktury obiektów, których zestawienie stanowiło rodzaj doświadczenia z czysto formalnymi aspektami obrazowania ale przede wszystkim służyło "wytworzeniu" zindywidualizowanej przestrzeni prezentacji prac. Taka ingerencja spowodowała, że rytmiczne i kolorystyczne podziały płaszczyzny obrazów na ścianach galerii uzyskały efekt wielowymiarowości, a całość ekspozycji nabrała charakteru swoistej malarskiej instalacji, szczególnego environment.

Anna Musiał-Gąsiorowska

Zbigniew Romańczuk

Urodził się w 1960 roku. W 1983 roku ukończył studia w Instytucie Wychowania Artystycznego UMCS w Lublinie. Od 1988 roku był pracownikiem naukowo-dydaktycznym, a od 2006 roku profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Szczecińskiego. W latach 1993-1994 odbył staż w ramach stypendium w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze. W 1997 roku uzyskał stopień doktora w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie artystycznej malarstwo na Wydziale Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. W 2005 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie artystycznej malarstwo na Wydziale Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Od 2010 roku jest profesorem nadzwyczajnym Akademii Sztuki w Szczecinie.

WYSTAWY INDYWIDUALNE - 1985 Obraz, znak, przedmiot, Galeria Labirynt BWA, Lublin, 1986 Znaczenia potencjalne, Galeria Stodoła, Warszawa, 1987 Pomnik, Galeria Trans, Szczecin, 1988 Malarstwo, Klub 13 Muz, Szczecin, 1989 Spadające gwiazdy, Muzeum, Stargard Szczeciński, 1992 Źródło, Galeria Mail Art Archive, Piza, Włochy, 1997 Malarstwo, Galeria L, Szczecin, 1998 Malarstwo, Radisson SAS Hotel, Szczecin Malarstwo, Bank Zachodni, Szczecin, 1999 Malarstwo, Galeria na piętrze, Zamek Książąt Szczecińskich, Szczecin, 2001 Malarstwo, Galeria 3, SCK, Stargard Szczeciński, 2002 Malarstwo, Uniwersytet Rostock, Niemcy, Kolaże, Collegium Polonicum, Słubice, 2003 Powstawanie i niszczenie, Galeria Kierat ZPAP, Szczecin Galeria GO, Szczecin, 2004 Energia obrazu, Galeria IBZ, Rostock, Niemcy, 2006 Malarstwo, Książnica Pomorska, Szczecin, Struktura światła, Dom Polski, Berlin, 2008 Malarstwo, Galeria E, Szczecin, Malarstwo, Dom Polski, Berlin, 2010 Natura obrazu, Galeria Punkty Widzenia, Gorzów Wielkopolski, 2013 Obrazy edytowane, Muzeum Narodowe, Szczecin, Geometria koloru, Galeria BWA, Miejski Ośrodek Sztuki, Gorzów Wielkopolski, Pictorial space, Galeria Kierat ZPAP, Szczecin, Spatial screens, Galeria Schloss Bröllin, International art research location, Niemcy, 2014 Wizualne reprezentacje, Muzeum Lubuskie, Gorzów Wielkopolski, Osobliwość obrazu/Singularity of picture, Galeria ZPAP, Gdańsk

WYBRANE WYSTAWY ZBIOROWE - 1983 Sztuka jest elektryczna, Galeria BWA, Lublin, 1986 Obiekt, Galeria Biała, Lublin, 1997 Salon jesienny, Galeria BWA, Szczecin, Dialog III Międzynarodowe warsztaty artystyczne, Stralsund, Niemcy, 1998 Biała wiosna, Galeria Biała, Lublin, Konkurs o nagrodę Konika Morskiego, Galeria BWA, Szczecin, Jesienne Konfrontacje, XII Ogólnopolska Wystawa Malarstwa, Współczesnego, Galeria BWA, Rzeszów, Prezentacje '99, Muzeum w Stargardzie Szczecińskim, 1999 XV Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, Galeria BWA, Szczecin, Młoda Plastyka Szczecińska Lata osiemdziesiąte, Muzeum Narodowe, Szczecin, Salon jesienny, Galeria BWA, Szczecin, 2000 Salon 2000, Zamek Książąt Pomorskich Szczecin, Wystawa Grupy Brama, Brama Pyrzycka, Stargard Szczeciński, 2001 Wystawa Grupy Brama, SCK, Stargard Szczeciński, 2002 ITART 2002,4-th Mini-Graphic and Painting World-Wide Show, Academy of Art, Pisa, Visual Artists on the Move-Internationally and in Cyberspace, Brande, Dania, 2003 POLEN mARkT, wystawa a ramach Dni Kultury Polskiej, Greifswald, Niemcy, 2004 Wystaw grupy Brama, SCK, Stargard Szczeciński, 2006 Między konkretem a metaforą, Dom Polski, Berlin, 2007 Między niebem, wodą i..., Galeria Centrum, Nowohuckie Centrum Kultury, Kraków, 2010 Cyberfoto, Galeria ART FOTO, Częstochowa, 2012 prof. Zbigniew Romańczuk i jego studenci, Galeria Kierat ZPAP, Szczecin, 2013 Medialny stan wyjątkowy, Muzeum Narodowe, Szczecin, 2014 Scale Factor, Międzynarodowa Galeria Sztuki Eksperymentalnej Terminal 08, Gorzów Wielkopolski, Scale Factor, Galeria Guesthouse, Cork, Irlandia