Jerzy Pietras | PLUTON
01 - 18 sierpnia 2013 r. | GALERIA DAP 3
DOM ARTYSTY PLASTYKA | MAZOWIECKA 11A | WARSZAWA
wernisaż: 1 sierpnia 2013 r. | godz. 19:00

Podstawowym materiałem wystawy jest 46 graficznych przedstawień portretowych żołnierzy 1116 plutonu z III kompanii batalionu "Chrobry" AK pochodzących z Czerniakowa i Sadyby (są wykonane w technice komputerowej na podstawie zachowanego materiału fotograficznego, a w przypadku jego braku z opisów - format 70 x 50 cm). Grafiki z tłem czarnym są portretami poległych. 31 sierpnia 1944 znaczna część żołnierzy plutonu zginęła pod gruzami zbombardowanego Pasażu Simonsa. W miejscu tym (obecnie włączonym do Ogrodu Krasińskich) znajduje się pomnik batalionu zaprojektowany i zrealizowany w części własnoręcznie przez autora wystawy. Ekspozycję uzupełnią grafiki autorskie oraz powiększenia niektórych dokumentów z lat 1944-1954. Wystawie towarzyszy pozycja wydawnicza zawierająca wizerunki i podstawowe dane prezentowanych postaci (te, które udało się ustalić) oraz tekst opisujący historię utworzenia i szlak bojowy plutonu w oparciu o materiały nigdy dotychczas nie publikowane, z prywatnego archiwum autora.

Jerzy Pietras ur. w 1947 r. w Warszawie. 1961-1966 nauka w PLSP w Warszawie. 1970-1975 Studia na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Dyplom z grafiki warsztatowej w pracowni prof. Andrzeja Rudzińskiego* w 1975 r. Aneks z malarstwa w pracowni prof. Jerzego Tchórzewskiego.
Od 1975 do dzisiaj pracuje jako niezależny grafik-projektant.
Około 1500 zrealizowanych projektów z zakresu grafiki wydawniczej: ilustracje, znaki graficzne, okładki, plakaty, kalendarze, opakowania, znaczki pocztowe oraz projekty i realizacje wystawiennicze.
1974-2010 - udział w kilkunastu wystawach grafiki i malarstwa oraz dwie wystawy indywidualne; kilkanaście nagród i wyróżnień w dziedzinie grafiki warsztatowej i użytkowej.
1981-1983 - kierował zespołem konserwującym prospekt organowy i balkon chóru muzycznego w kościele św. Anny w Warszawie.
1987-88 - realizacja autorska (wówczas nie całkiem "legalna") pomnika batalionu "Chrobry I" na terenie zbombardowanego Pasażu Simonsa.
Od 1992 zajmuje się głównie grafiką tworzoną z udziałem komputerów.
2004 - instalacja "Przejście" w ramach wystawy z okazji 60-tej rocznicy Powstania Warszawskiego w galerii DAP.
2005 - organizator i kurator wystawy projektantów znaczków pocztowych z lat 1980-2005 pt. "Magiczna Miniatura" w galerii DAP.

WSTĘP DO KATALOGU

1116 pluton AK był częścią III kompanii konspiracyjnego batalionu "Chrobry", który wchodził w skład Rejonu IV Obwodu Śródmieście Armii Krajowej.
Z opowieściami o akcjach żołnierzy plutonu z okresu konspiracji i Powstania Warszawskiego zetknąłem się już w dzieciństwie, choć wtedy nie były one przeznaczone dla mnie. Podczas spotkań w naszym żoliborskim mieszkaniu przysłuchiwałem się w napięciu rozmowom uczestników tych wydarzeń. Po 1956 roku wyszło drugie powojenne wydanie "Kamieni na szaniec" a następnie opracowania "Zośki" i "Parasola" i temat powstania przestał być w oficjalnym obiegu tematem tabu. Zapytałem wówczas "Kobuza" jak to jest, że o młodych ludziach tam opisanych wiemy tak dużo, a o tych, o których słucham od dziecka wiedzą tylko ich koledzy i rodziny. Odpowiedział mi wówczas, że "... to była młodzież z dobrych szkół, z inteligenckich rodzin, a mój pluton to byli zwyczajni chłopcy z Czerniakowa i nie miał kto o nich pisać..."
W latach późniejszych współpracowałem z żołnierzami "Chrobrego". Pomagałem w przygotowaniu powielaczowego wydania kroniki batalionu. Projektowałem pamiątkową odznakę batalionu i tablice pamiątkowe. W końcu z inicjatywy żołnierzy "Chrobrego" zaprojektowałem i wspólnie z nimi zrealizowałem pomnik batalionu na terenie Ogrodu Krasińskich - w miejscu zbombardowanego Pasażu Simonsa. W trakcie realizacji w latach 80-tych nie było to całkiem legalne, ale wkrótce zmienił się ustrój i pomnik stoi do dziś. Słuchałem wówczas ich wspomnień i bardzo szczegółowych ustaleń dotyczących konkretnych zdarzeń.
Kilka lat po śmierci dowódcy 1116 plutonu odnalazłem zeszyt z jego rękopisem z pierwszej połowy lat 50-tych ubiegłego wieku opisujący zdarzenia z okresu okupacji i powstania. Razem z tym rękopisem były uwagi i uzupełnienia do tekstu napisane przez dowódcę III kompanii.
Na podstawie tego rękopisu i innych dokumentów, między innymi notatnika dowódcy plutonu z okresu powstania, udało się odtworzyć pełny skład osobowy plutonu w dniu 1 sierpnia 1944 roku. Nazwisk sześciu nie udało się ustalić, znani są tylko z pseudonimów.
Jeśli chodzi o fotografie żołnierzy to zachowała się tylko ich część, często bardzo złej jakości. W kilku przypadkach są to fotografie legitymacyjne. Kilku można rozpoznać na zbiorowej fotografii podczas absolucji in articulo mortis przed planowanym przebiciem na Żoliborz. Po niektórych żadne fotografie nie zachowały się. Zamieszczone tu wizerunki żołnierzy plutonu opierają się na dostępnym materiale i zasadzie, że przedstawieni będą wszyscy, więc w kilku przypadkach musiałem posłużyć się tylko wyobraźnią i niezbyt dokładnym opisem.
Tekst pochodzi ze znalezionego rękopisu "Kobuza" i jego powstańczego notatnika. Ponieważ rękopis kończy się na dniu 12 sierpnia 1944 roku, a notatnik jest dość lakoniczny, tekst został uzupełniony w oparciu o relacje uczestników spisane w latach 50-tych, 60-tych i 70-tych XX wieku.

Jerzy Pietras